Bu yazıyı ‘Google Oxford Sözlük’ünde‘ yazısının devam ÅŸeklinde yazmıştım ama ayrı bir yazı olarak yayınlamanın daha iyi olacağını düşündüm.
Ä°ngilizce kelime sayısı çok fazla bir dil ve gerek teknolojinin itici gücü ile gerekse halkın çok yaygın bir ÅŸekilde yeni kelimeler kullanması ile daha da zenginleÅŸiyor. Bu iÅŸi çok doÄŸal olarak yapıyorlar ve pratik hayatta bir manası var ise onu sözlüklerine katıyorlar… Peki ya biz; Türkçemiz… Yabancı kelimeleri dilimize sorgusuz sualsiz almayalım ama yeni kavram ve terimlere de biraz zor kelime türetiyoruz… Artık yabancı bile olsa genel kabul görmüş kelimeler üzerinde bizimkiler de – dbd TDK – çalışma yapmalılar, mesela ‘blog‘ kelimesinden baÅŸlayabilirler, ya ‘web‘ ne olacak? Hepimiz kullanıyoruz ‘web’ hadi kullanalım da ya içindeki ‘w‘ harfi ne olacak ki Türkçemiz’in alfabesinde yok. ‘web‘ yerine ‘aÄŸ‘ diyorlar ve esasen ‘web’ zaten örümcek ağı demek ama Allah aÅŸkına kim ‘web sitesi‘ yerine ‘aÄŸ sitesi‘ diyor? Dersem anlar mısınız? Yoksa ‘web’ yerine en azından sadece telaffuzunu almak için ‘veb‘ mi yazsak…! Ä°ngilizce için böyle yapıyorlar; mesela:
Biz de çok güzel kelimeler türetmiÅŸiz – her ne kadar bunları sözlüklerimize uygunca koyamasak da – ; iÅŸte bazıları:
- bilgisayar – computer
- arama motoru – search engine
- besleme – feeed
- masaüstü – desktop
- görev çubuÄŸu – taskbar
- düğme / tuÅŸ – buton
- yazıcı – printer
- fare – mouse
- hafıza / bellek – memory
- tıklamak – to click
- sabit disk – hard disk
- kopyala / yapıştır – copy / paste
- sürükle ve bırak – drag and drop
- eklenti – plugin / addon
- tema – theme
- ÅŸablon – templete
- imlemek – to bookmark
- e-posta / e-mektup – e-mail
- çıktı – printout / output
- cep telefonu – cell phone
Ama bu kelimeler aynen kabul görmüş gibi:
- internet
- elektronik
- elektrik
- doküman
- televizyon
- teknoloji
- faks
- telefon
- radyo
- web
- blog
Bir de ‘çevrimiçi‘ kelimesi var; ‘online‘ manasında kullanılıyor… Ben de kullanıyorum ama pek kanım ısınmadı…
Türkçe üzerine diğer insanlarla görüşmek istiorsanız TDK yeni bir hizmet başlatmış: Türkçe Tartışma Topluluğu. Bakın bazı tartışma başlıkları:
- Şarz mı Şarj mı Ya Da Egzos mu Egzoz mu?
- Cümle yerine söz
- piksel yerine gözek
- Alfabemizdeki Harfler
- Bilgisayarda anlık mesajlaşmada kullanılan yazı dili
- Türkçe Tabela, Reklam, Ä°lan, Pano…
- Toplumumuzda “X” Sevgisi ve “Fax”
- Türkçe Olimpiyatı…
Türkçe kullanın, mümkünse kelime türetin… EÄŸer bir kelime kullanırken içinize sinerse o kelime Türkçe olmuÅŸtur ama hiç bir yabancı dil bilmeyen birisi de ne dediÄŸinizi anlamalı… Dilinizi yabancı dilden kelimelerle doldurarak konuÅŸmayı bırakın, komik olmayın…
Türkçe sözcük üretmek elbette dilimize zenginlik kazandıracak, her geçen gün biraz daha kaybettiÄŸimiz kimliÄŸimizi tazelemeye yardımcı olacaktır. Ancak ÅŸurası da var ki artık kalıp olarak yerleÅŸmiÅŸ sözcükleri komik Türkçe sözcükler ile deÄŸiÅŸtirmek yersiz olur. Çünkü internet teknolojisini ilk olarak kullanan batıydı ve bu teknoloji bize de yerleÅŸmeye baÅŸladığında, olduÄŸu gibi kabul edildi. Nitekim bir Fransız da “aÄŸ”a “web” diyordurdur.
Asıl sorun bence insanların daha haşir neşir olduğu sokakta. Bu memlekette işletmesinin adını Türkçe bir sözcük ile değiştirdi diye işletmeciye ödül veren ticaret odaları var. Konu kesinlikle serbestlikten çıkarılıp kanunlaştırılmalı ve bir müeyyideye bağlanmalı.
Emre,
“Ancak ÅŸurası da var ki artık kalıp olarak yerleÅŸmiÅŸ sözcükleri komik Türkçe sözcükler ile deÄŸiÅŸtirmek yersiz olur.”
dediklerine yüzde yüz katılıyorum.
“Konu kesinlikle serbestlikten çıkarılıp kanunlaÅŸtırılmalı ve bir müeyyideye baÄŸlanmalı.”
Bu konu enine boyun iyice düşünülmeli bence…
Ne müeyyidesi yapmayın abartmayın.. Dilimize kilit vurup mu gezelim yani?
İşini yapması gereken kurumlar yapmıyor, sonra biz hep birlikte bir uzlaşma arıyoruz kelimeler için.
Devlet ve toplumun el ele olması lazım bu konuda. Aksi takdirde tavuktan fırlangaç, osuruktan teyyare gibi kelimelere mahkum kalırız ne yazık ki.
ras0ir,
Åžimdi ben de Nasrettin Hoca gibi diyeceÄŸim: “Sen de haklısın“…
Bu ‘müeyyide’ konusu enine boyuna düşünülmeli derken, bu konuda bir yasak vs getirirken herÅŸeyi düşünmek lazım manasını kastetmiÅŸtim. Ä°nsanların tabii ki diline kilit vurulmaz, vuramayız… Belki bir iÅŸ yeri açarken insanların Türkçe isim kullanması konusunda bir düzenleme yapılabilir. Tabii o zaman da hangi kelime Türkçe, hangisi deÄŸil tartışması baÅŸlayacak. Hem sonra böyle bir düzenleme getirilirse mynet, superonline, vs ne olacak? Ama şöyle bir durum da var biz de herÅŸeyi abartıyoruz, mahallenin bakkalı, kasabı, berberi herkes kendine bir ecnebi ismi buluveriyor… Showroom, shop vs…
Velhasıl görünen o ki bu konu çok karışık. Türkçe kullanımı konusunda bilinçlendirme ve eÄŸitime önem verilebilir ama kullanmaya gelince insanları bu konuda kanunla, ÅŸunla bunla ÅŸekillendirmek gerçekten güç ve anlamsız…
Neden eş anlamlı kelimeler yok? Bu bilgisayarı kırıcam a! Neden yok?
Bence herkes Türkçe kelimeler kullanmalı…
http://www.umutisigicom.tr.gg güzel türkçemiz varken başka dillere hiç gerek yok bence
öz türkçemize sahip çıkmalı, başka kelimler kullanmamalıyız
aradığım kelimeler yok bence daha kapsamlı olmalı
selam kelimesinin türkçe karşılığı esenlememi arkadaşlar
evet merve
[…] Türkçe Kullanın, Türkçe Kelime Türetin Ey BiliÅŸimciler Özenli Türkçe Kullanalım […]
evet yeni kelimeler ilk başta komik geliyor ben kalem yerine yazacak, defter yerine yazılacak, kitap yerine yazılmış sandalye yerine tekli oturacak dediğimde bunu garip karşılayacaklardır